काठमाडौं - एक मौलिक सभ्यता र पहिचानमाथी सदियौँदेखि लादिएको कथाकथित अर्को  उपल्लो स्तरको पहिचानलाई आज संघिय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र राज्य सत्ताकै स्तरबाट उक्त हावी भएका पहिचानको फैलावटलाई अझ शसक्त ढङ्गबाट जारी राखीरहन, तल पारिएका-थिचिएका/मिचिएका ति मौलिक सभ्यता र पहिचानका विषय वस्तुलाई फैलिनबाट वञ्चित गराई अझैँ खुम्च्याई राखी फ्यातुल्लो बनाउने मोडर्न मेकानिजमको सृजना गराईनु  नै  प्रदेश न:१ लाई 'कोशी' नामाकरण गर्नु  हो। पछिल्लो समय यस कुरालाई पदम लिम्बुको सहादतताले पुष्टि गर्दछ। राज्य सत्ताले कति वटा पदम लिम्बुहरुलाई सहादत दिलाउन सक्ने रहेछन्? त्यो हेर्न बाँकी नै छ तर हरेक पदम लिम्बुहरुका हिसाबकिताब साँचेर राखोस् राज्यले, ताकी नेक्स्ट/कमिङ पदम लिम्बुहरुले उक्त हिसाबकिताब चुक्ता गर्न नअल्मलिउन्।

किराँत भन्ने शब्दले कुनै जातजातिलाई आँकलन गरिनु सरासर गलत  हो। किराँत एक सिङ्गो सभ्यता हो। कुनै एक सभ्यतालाई कुनै एक जातिको मात्रै हो भनेर अर्थ्याईनु पनि सरासर गलत हो। कुनै एक सभ्यताले निर्माण गरेकै जगमा उभिएर कुनै एक समाजले हालको अवस्थिती प्राप्त गरेको हुन्छ। अर्थात सभ्यताले निर्माण गरेका कला,साहित्य, विज्ञान, भाषा, शैली, संस्कृती तथा परम्पराहरुद्वारा निर्देशित भएका समाज र यसका सामाजिक,साँस्कृतिक, धार्मिक तथा आर्थिक पक्षहरु जस्ता अन्य बहुआयामिक पक्षहरुका क्रमविकासका लागि  योगदान पुर्याएको हुन्छ तसर्थ सभ्यता कुनै एक जाति र समुदायको मात्र नभई सिङ्गो समाजको हो, समाज राज्यको हो, राज्य नै समाज हो र सभ्यता सिङ्गो राज्यको पहिचान हो नकि कुनै जाती विशेषको गौरव हो। यसैक्रममा अहिले कोशी प्रदेश विरुद्द भईरहेका विरोध प्रदर्शनी  तथा आन्दोलनका कार्यक्रमहरु हुनु स्वभाविक हो। पहिचानको सट्टा पदम लिम्बुको ज्यान गुम्नु अत्यन्त दु:खद र घोर भत्सर्नायोग्य विषय बनेको छ। अब यस आन्दोलन रन्किएर अझै आम्दोलनको आकारले  फरक र आक्रामक रुपमा उत्रने पक्का छ।

किराँत नाम सुन्नै नचाहने प्रिय मित्र तथा आदरणीय महानुभावहरुका लागी शब्दकै कुरा गर्ने हो भने   'कोशी' शब्दको व्युत्पती वैदिक सभ्यताको संस्कृत साहित्य अनुसार यस नदिको नाम कौशिकी उल्लेख रहेको र  कुशिक ऋषिका छोरिका नाम कौशिकी रहेका तथ्यहरुले हालको कोशी शब्द कौशिकि बाट अपभ्रंश भई आएको कुरा सोम प्रसाद खतिवडाको अध्य्यनको निचोडलाई नकार्न सकिँदैन। त्यसैले यहाँबाट 'कोशी' शब्द आफैमा मौलिक शब्द होईन र यस शब्दलाई वैदिक सभ्यताको प्रतिफल भन्दा अत्युक्ती नहोला।  त्यसैगरी उक्त नदि किनारामा हजारौं वर्षपहिलेदेखी रहिँ त्यँहाका रैथानेहरुले यसकै सुस्केरामा रमाउदैँ,यसकै लेदोसँग लत्पतिदैँ र यसकै-धारलाई स्याहार संभार गर्दै सिङ्गो सभ्यताकै निर्माण र विकासक्रमबारे विगत र ईतिहासमाथी शसक्त अध्यन् अनुसन्धान र खोज हुन अझै जरुरी रहेको छ।
उक्त सभ्यताका ततत्कालीन रैथाने समाज नै आफ्ना सभ्यताबाट विस्थापित हुँदै  गरेको अहिलेको अवस्थामा प्रदेश नामाकरणमा नै 'किराँत' हुँदा उक्त समाज र सभ्यतालाई पुग्ने योगदानबारे आँकलन गर्न चेष्टा गर्न नखोज्नेहरु  र उक्त योगदान मिलेपछी दबिएको सभ्यताको स्तरोन्नति भईहाले पश्चात  भईरहेका आफ्ना प्रीभिलिजेजहरु गुमाउने डर भएका सत्तासीनहरु वर्गहरुले  नै जानबुझ 'किराँत' नामलाई रोक लगाउउरहेका छन्।, यहीँ जमात  नै हुन् जसले किराँत शब्दलाई जातियताको नाम दिएर सामाजिक सहिष्णुता भड्काईरहेका छन्।  यस मुद्दामा मौन रहेका समाजका भनिने बुद्दिजिवी वर्गहरु पनि किराँत नाम विरोधिका पक्ष-पोषक हुन्। 

Rest In Peace Padam Limbu