देउखुरी – पश्चिम तराईमा बसोबास गर्ने थारू समुदायले आज आफ्नो एक विशिष्ट सांस्कृतिक पर्व ‘अटवारी’ हर्षोल्लासका साथ मनाइरहेका छन्। यो पर्वमा दाजुभाइले आफ्ना दिदीबहिनीको सुस्वास्थ्य र दीर्घायुको कामना गर्दै दिनभर पानीसमेत नपिई निराहार व्रत बस्ने परम्परा छ, जसले दाजुभाइ र दिदीबहिनीबीचको आत्मीय सम्बन्धलाई उजागर गर्दछ।

कुशे औँसीपछिको पहिलो आइतबार मनाइने यो पर्वको विधि शनिबार रातिबाटै सुरु हुन्छ। व्रतालु पुरुषहरूले शनिबार राति ‘दर’ खाएपछि आइतबार दिनभर निराहार व्रत बस्छन्। साँझ परेपछि गहुँको पिठोको रोटी, फलफूल, दहीजस्ता परिकार तयार पारी सर्वप्रथम अग्नि देवतालाई अर्पण गरिन्छ। त्यसपछि विवाहित दिदीबहिनीका लागि ‘अग्रासन’ अर्थात् उपहारको अंश छुट्याइन्छ र अन्तमा परिवारका सदस्यहरूले प्रसाद ग्रहण गरी व्रत तोड्छन्। पर्वको अनुष्ठान अर्को दिन (सोमबार) बिहानै भात र तरकारी पकाएर पुनः देउतालाई चढाइसकेपछि मात्र पूर्ण हुन्छ।

यो पर्वको सांस्कृतिक जरा महाभारतकालीन कथासँग जोडिएको छ। स्थानीय संस्कृतिविद्हरूका अनुसार, दाङका तत्कालीन थारू राजा दङ्गीशरणलाई शत्रुले आक्रमण गर्दा पाण्डव पुत्र भीमले आफ्नो भोजन त्याग गरी भोकै-प्यासै लडेर राजालाई विजय दिलाएका थिए। त्यही वीरता र त्यागको सम्मानमा थारू पुरुषहरूले भीमजस्तै शक्ति र सामर्थ्य प्राप्त होस् भन्ने कामनासहित निराहार व्रत बस्ने परम्परा बसेको हो। यो पर्वले सूर्य देवताको उपासनालाई पनि महत्त्व दिन्छ, जसलाई उज्यालो र ऊर्जाको प्रतीक मानिन्छ।

यो पर्वको समापन तब हुन्छ जब दाजुभाइले आफ्ना दिदीबहिनीका लागि छुट्याइएको ‘अग्रासन’ (रोटी, फलफूल र अन्य परिकार) उनीहरूको घरसम्मै पुर्‍याउँछन्। यसले केवल एक सांस्कृतिक परम्परा मात्र नभई पारिवारिक सम्बन्ध, विशेषगरी दाजुभाइ र दिदीबहिनीबीचको स्नेहलाई नवीकरण गर्ने अवसर प्रदान गर्दछ।

यसैबीच, अटवारी पर्वको सांस्कृतिक महत्त्वलाई सम्मान गर्दै लुम्बिनी प्रदेश सरकारले मातहतका ६ जिल्लामा आज सार्वजनिक बिदाको घोषणा गरेको छ। प्रदेशको आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्रालयका अनुसार, थारू समुदायको बाक्लो उपस्थिति रहेका दाङ, बाँके, बर्दिया, रूपन्देही, कपिलवस्तु र पश्चिम नवलपरासीमा बिदा दिइएको हो।