कृष्ण आचार्य
भरतपुर- चितवनका आदिवासी थारू र दराई समूदाय यतिबेला सोहराई पर्व मनाइरहेका छन् । यो  पर्व दुबै समूदायले फरक–फरक तरिकाले मनाउँछन् । दराईहरू पितृकार्यका रूपमा सोहराई मनाउँछन् भने थारूहरूले कृषि क्षेत्रको संरक्षणको कामना गर्दै मनाउँछन् । थारु समूदायले दुई दिन मनाउने यो पर्व बुधबार सकिएको छ भने दराई समूदायले भने आज पनि यो पर्व मनाइरहेका छन् ।

दसैँपछि आउने पूर्णिमापछिको सोह्रौ दिनमा मनाइने भएकाले यो पर्वलाई सोहराई भनिन्छ । यो पर्वमा एउटा बलि घरभित्र र दुईवटा घरबाहिर दिने परम्परा छ । सोहराईमा थारू समूदायले कुखुराको बलि  दिन्छन् । घरभित्र पोथी कुखुरा र बाहिर हुने पूजामा भाले चढाउँछन् । थारूहरूले अन्न र पशुधनको पूजा गर्छन । 

थारू कल्याणकारिणीसभा चितवनका सभापति ललित चौधरीका अनुसार सोहराईमा चामलको पिठोको विशेष खालको रोटी बनाएर खाने चलन छ । कुल देवतालाई चढाएर गाँउघरका बालबालिकालाई बोलाएर बाँड्ने चलन रहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । जसलाई ‘नग्गर’ भनिन्छ । 

“चामल मुछेको पिठो हातमा राखेर माड्दै लाम्चो आकार दिन्छौँ । त्यसपछि पानी तताएर त्यसको बाफमा पकाउने गर्छौँ”, उहाँले भन्नुभयो । 

धेरै धान फलोस्, भकारी सधैँ भरिपूर्ण होस्, गाईवस्तुलाई रोग नलागोस्, जङ्गली जनावरले घरपालुवा पशुचौपाया नमारुन् भनेर प्रकृतिको पूजा गर्ने चलनका रूपमा सोहराई विकास भएको चौधरी बताउनुहुन्छ । 

भोलिपल्ट कृषि सामग्री पूजा गर्ने चलन छ । यसवर्ष सूर्य ग्रहणका कारण कृषि सामग्री पूजा गरिएन । लक्ष्मीपूजाका दिन माछा मारेर चढाउने पनि चलन थारु समूदायमा छ । चितवनमा थारुहरुको जनसङ्ख्या करिब एक लाख छ ।

“दराई समूदायको मुख्य पर्व नै सोहराई हो”, नेपाल दराई उत्थान समाजका अध्यक्ष मङ्गलराम दराईले भन्नुभयो । औँसीका दिन घरमा पितृ स्थापना गरेर पूजा सुरु हुने र तीन दिनपछि नदीमा लगेर बिसर्जन गरेपछि सोहराई सकिने उहाँको भनाइ छ । उनीहरुले यो पर्वमा पितृलाई सम्झेर हरेक क्रियाकलाप गर्छन् ।

“कसैको परिवारका सदस्यको निधन भएको वर्ष दिन पुगेको छैन भने उसको घरको जुठो फुकाउने भनेको यही सोहराईका बेला हो”, उहाँले भन्नुभयो, “जुठो फुकाउने घरमा बोकाको बलि दिए पनि अन्य घरमा कुखुरा÷परेवा काटेर पितृलाई चढाउने चलन छ ।” 

दराईहरू सोहराईमा सकेसम्म आफ्नै भाषाका गीत गाएर नाच्ने गर्छन । चितवनमा दराईको जनसङ्ख्या करिब १८ हजार छ । (रासस)